Sunday, 22 August 2010

Архи хийгээд буруу хурьцлын гэм

Àðõè õèéãýýä áóðóó õóðüöëèéí ãýì



Ëÿíõóàí ñàäàí íàðàí õèéãýýä


Ìÿíãàí ìýëìèéò Õóðìàñò òýíãýð


Àëòàí õýâëèéò Ýñýðóà


Òýíãýðèéí áàãø îä ýðõýñèéí ýçýí Ñàðàí òýðã¿¿òýí


Åðòºíöèéí îìîã òºãñ òèòýìòýíã¿¿äèéí


ªëìèéí ëÿíõóàä áèøðýí òàõèìóé


×àäàã÷èéí ýðõýò ò¿¿í äîîð ñºãäì¿é


¯¿ãýý𠺺ðèéí íîìûí ¸ñ öààç á¿õýí ë¿ãýý ¿ë çîõèöîëäîõ ç¿ãèéí


Үíäýñ íü àðõè õèéãýýä áóðóó õóðüöëààñ èõýíõè íü ãàðìóé.


¯¿íèé ãýìèéã º÷¿¿õýí ºã¿¿ëýн ¿éëäýå :


Öàðàéëàã ºí㺠¿çýìæòýé á¿ñã¿éã ¿çýõèéí öàãò


Öààðãàëæ ººðºº ñýðýìæëýëèéã ø¿òýí çîõèî


Ñýòãýëèéí õóÿãàà äàõèí äàõèí ýñ áàòàòãàâààñ


Ñýìõýí áóñäûí ýõíýð äîð è÷ã¿¿ð ¿ã¿é òà÷ààõ áîëìóé


Îðîéãîîñ õºòëºã÷ áàãøèéí çàðëèã÷ëàí


Îíö ÿçãóóð ñàéí á¿ñã¿éã òýâ÷èí çîõèî


Õóâü ñàéò õóâðàã áîëîõûí õ¿ñýëò ººðò ýñ ãàðâààñ


Õóäàëäàæ àâàõã¿é õ¿íä ýðäýíýñèéã ¿ç¿үëñýíòýé àäèë


Îðîéí øàíõ ìýò áóñäààð õ¿íäë¿¿ëýõèéã õ¿ñâýýñ


Îéâîðãîí ÿâäëàà òýâ÷èí, äóðüäàë ìýäëèéã ø¿òýí çîõèî


Òýíöýøã¿é áóðõàíû õóòãèéã îëîõûã õ¿ñâýë


Òýíãýðëýã ÷èìýãò ñàéõàí á¿ñã¿éã òýâ÷


Áîäàëà òýðã¿¿òýí äýýäэñ áýýð àäèñëàñàí îðäîíä


Áîäèéí õóòãèéã á¿òýýõèéã õ¿ñâýýñ


Ýðèéí áýëãýý ýìèéí ëÿíõóà ëóãàà


Ýðõã¿é ó÷ðóóëàõûí àìãàëàíã òýâ÷


Ýìñèéí ÿçãóóð èõýíõäýý øóëàìñûí ýë÷ ìºí


Ýä ýðäýíèéã áóëààã÷ íü äýýðýì÷èí ìºí


Ýðäýíèéí ñàíâààðûã áóëààã÷ íü ñàéõü á¿ñã¿é ìºí


Ýðõýì äýýð ¿ã¿é áîäèéã á¿òýýõ äîð


Ýäëýõ áýрõ õàòóóæëààñ ÷èëýí ¿ë àëæààâààñ


Ýíã¿é äýýä áîäèéí ñàéí ìºð ìºí


Òàðàã ìýò öàãààí áîäèéã á¿òýýã÷èä


Òàíõèë ç¿ñ ñàéò á¿ñãїй÷¿¿äýä ò¿¿íýý ºã÷ á¿¿ ¿éëä


¯íñýõ òýâðýõèéí àìãàëàíä òà÷ààõ áîëáîîñ


¯íýí ñýòãýëèéí ãýìýý çàñàëã¿é


¯òýð øóóä òîëãîéãîî òàñëóóëàõòàé àäèë


Áààñ áàë÷èãò õèéãýýä øàëìàëè ìîä òýðã¿¿òýí òàìä


Áàðàãäàøã¿é îëîí æèë ãàëàâààð çîâëîí ýäëýõ íü ÷


Áóðóó õóðüöàë, àðõè ñýëòýýñ äèéëýíõ íü ãàðìóé


Áîëèí ìýäëýýð äàõèí äàõèí ñýòãýëäýý ñàíààä


Áóñàðìàã ¿éëèéí òèéí áîëîâñðîëûã òýâ÷èí ¿éëä


“Õî” ¿ñãèéã õ¿ðòýëõ ãèéã¿¿ëýã÷ á¿ãäèéã


“Îî” ýãøãýýð ÷èìñýí ¿ãñèéí òàñàëáàð ¿¿íèéã


Ýíýðëýýð ãýòëýõèéã õ¿ñýã÷ òîéäóóäàä ºã¿¿ëëýý


Ýä¿ãýý áà õîé÷èéí òîéä èõýíõäýý á¿ñã¿éã õ¿ñíý


Ýäãýýð á¿ñã¿é÷¿¿ä íü òýäíèéã äîðîéòóóëàã÷ áºãººä


Ýíý õèéãýýä åðòºíöèéí ÷àíàä á¿õýíä óíàãàìóé


ªíäðèéã äîîäîä ¿éëäýãñäèéã ýãýë äîðäîñ ãýäýã


ªíãє öàãààíûã õàðä ¿éëäýã÷èä íü õàð ìºðò áîëîé


Èõèéã áàãàä ¿éëäýã÷èä íü ýõíýð äîð àëäàðøñàí


Èë áóéã ¿ã¿éä ¿éëäýã÷ íü á¿ñã¿é áºãººä


Òýð áýýð õýðýâ ÷àìàéã äîðîéòóóëàõûã õ¿ñâýýñ


Òýäãýýð á¿ñã¿é÷¿¿äèéã õóâü õîöðîîëã¿é òýâ÷èí çîõèî.


Ãóðâàí õîð õýìýýí ßëãóóñàí áýýð ìóóøààñàí àðõè


Ãýì àëäàë á¿õíèéã ¿¿ñãýã÷ àðõè


Àëèí áýýð óóâààñ õÿìðóóëàí ¿éëäýã÷ àðõè


Ààã îìîã óóðûã õ¿÷òýé ¿¿ñãýã÷ àðõè


Õ¿÷èð èõýýð öóõèð÷ ãàñëóóëàí äýëä¿¿ëýã÷ àðõè


Õ¿í ¸ñûã òýâ÷¿¿ëýí í¿öãýí õàðàéëãóóëàã÷ àðõè


Öàé òýðã¿¿òýí òºãñ ýäëýë á¿õíýýñ õàãàöóóëàã÷ àðõè


Çàãàñíû òîð ìýò øàãøààáàäûã ýâä¿¿ëýã÷ àðõè


Ò¿¿í÷ëýí èðñíèé íºõºä äîð õîðèãëîõ àðõè


Òýíýã äîðäñóóäûí òîíèëîõóéí àìèéã òàñëàã÷ àðõè


Îäîî óóâààñ èðýýä¿éä äîðîéòóóëàã÷ àðõè


Î÷èðò òàìûí îðîíä õºòëºã÷ àðõè


Áðàìèäûí ÿâäëûã äîðîéòóóëàã÷ àðõè


Áàðèëäëàãàò ýöãýýð õ¿¿ã íü åã¿¿òã¿¿ëýã÷ àрõè


¯íýý áýýð óóâààñ òóãàëûã ñîãòóóðóóëàã÷ àðõè


¯éëòýé äîðäîñûí ÿâäàëä îðóóëàã÷ ðàõè


Óíàñàí ø¿¿äðèéí äóñàë òºäèé ÷ óóõûí õîðèõ àðõè


Óõèëàí äóóäàã÷ õàëóóí òàìä òºð¿¿ëýã÷ àðõè


ßëãóóñíû øàøíûã ¸ðîîëîîñ íü ýâäýã÷ àðõè


ßìàãò ¿íýã, íîõîé, ãàõàé ëóãàà àäèëä áîëãîã÷ àðõè


Èõýñèéí ìàëãàé ìýò ºðãºìæèëñºí ÷


Ãóòàë ìýò áóóðóóëàã÷ àðõè


Èäýýíèé äýýäèéã àðèóí áóñ ëóãàà ýíä¿¿ð¿¿ëýã÷ àðõè


“Àà” ¿ñãèéã”Õà” ìýò÷èëýí óðâóó ¿ç¿¿ëýã÷ àðõè


Àñðàëò äýýäèéí ÿâäëûã õîöðîîëã¿é äîðîéòóóëàã÷ àðõè


Õààí áýýð óóâààñ áîîëîîñ äîðä áîëãîã÷ àðõè


Õàìãàà ãýì ¿ã¿éã ãýìòýé áîëãîí àëóóëàã÷ àðõè


Àþóìøèãò ìàõ÷èí ìýò áàéäëûã ¿ç¿¿ëýã÷ àðõè


Àâðàëò ãàçàð, ìºðä çîð÷èõóéä òàñëóóëàí ¿éëäýã÷ àðõè


Àðç õîðûí õîð ìýò äýýäýýð òýâ÷èõ àðõè


Àäèøà òýðã¿¿òýí áàãøèéã áàñàìæëàã÷ àðõè


ª÷¿¿õýí óóâààñ îãòîðãóéä íèñýõ ¿çýãäýëò àðõè


ªøºº èõ óóâààñ ãàëçóóãèéí ä¿ð ÿâäàëò áîëãîõ àðõè


Áººëæñººð áèå õóâöàñ áîõèðäîí, àìûã íîõîé äîëîîæ


Áàëãàä õîòûí áýë÷èðò õ¿¿ð ë¿ãýý àäèë õýâò¿¿ëýã÷ àðõè


Èë øàð ÿëãóóñíû òýìäãèéã ºìñººä àðõèéã óóã÷èä


Èëòýä áóðõàíû øàøíûã ýâäýã÷ õóëãàé÷ äýýðýì÷èä ìºí


ªòºëæ ¿õñýí ãºðººñíèé õààíû õ¿¿ðèéã


ªºðèéíõ íü áèåíýýñ ãàðñàí ºò áýýð ýâäýõ÷èëýí


Áóðõàí ãàñëàíãààñ íºã÷ñºí ÷ ò¿¿íèé øàøíûã


Áóðóó òýðñ¿¿ä õèéãýýä ãýðòýíã¿¿ä ¿ë ýâäì¿é


Áóðñàí õóâðàãèéí ¸ñûã öàëõàéðóóëàã÷èä ýâäì¿é


Áóçàð àðõèéã óóõ òîéäûí ä¿ðñ çóðàã áýýð ÷


Áóðõàíû øàøèí ¿¿íä õîðëîëòîé õýìýýí ñîíññîí


Áóëò íèñâààíèñûã òýâ÷ñýí àðõàä ñàéòàð çîõèñòîé ÷


Áàëàðòàí ñîãòóóðóóëàã÷ àðõèéã ñýðýìæã¿é ýäýëáýýñ


Òýðñ¿¿ä í¿ã¿¿ä áýýð ýëýãäýí õî÷ëîë òàëáèõ


Òèéìýýñ áóðõàí áýýð öààçëàí õîðüñîí


Õóòàãòûí îðíû õî¸ðäóãààð õàìãèéã àéëäàã÷ Èãíåí ÷


Õóíãàð öàñò óóëûã àãëàã ¿¿íýý çàëðàõ çàì õàðãóéä


Õóìõàò àðõè ¿¿ðñýí òîéíûã áîëãîîãîîä


Õóâü èõ óéñàë òºðºí ãàñëàíãààñ íºã÷ñºí


Ëàíäàðìà õààí áýýð øàøíûã ñºíººõèéí öàãò


Ëõàñûí õàíàíä àðõè óóõ òîéíû ä¿ðèéã


Çóðóóëàí á¿òýýëãýæ, áóðóó åðººë òàëáèñàí


Ǻâõºí ò¿¿íèé ýðõýýð øàøèí ìºõñºí õýìýýí ñîíññîí


×àäàã÷èéí øàøèí ýâäðýõèéã ç¿ðõíýýñýý ¿ë õ¿ëöýýä


×àäàõûí õýðýýð èéí ºã¿¿ëñíýýñ áóñàä äîð


Àòààðõàí ìº÷ººðõºæ õî÷ëîõûã õ¿ññýí áóñ àà


Àâðàëò Áóðõàíû çàðëèãèéã îëîíòàà ñîíññîíîîð


Àãëàãò ñóðàëöàõûí îðîí äîð áàñàìæëàõààñ õýòýðñýí áóé


Àðõè õèéãýýä áóðóó õóðüöëèéí ãýìèéã ñîíñîîä


Àäãèéí ìóíõàãóóä áàÿñàë ¿ë òºðºí ýãä¿¿öýâ÷


Àõèí îëîíòàà ñîíñâîîñ îþóíû áóäèíãóéðàë àðèëààä


Àðèóí øàãøààáàä òºãñºõ ìýëìèé ãýãýýð÷


Àøèä á¿òýýë äîð õè÷ýýã÷äýýð ÷ºëºº ó÷ðàëûí õýðãèéã ¿éëäíýì


Àÿà, äýýäñ¿¿ä ýíý ìýòèéã ¿çâýýñ áàÿñàë òºðì¿é çýý


¯íýãíèé íºõä¿¿ä ×àäàã÷èéí äîðîéòóóëñàí ÷


¯çýë ÿâäàë äàëäóóðààð áàðóóí óóëûí ¿ç¿¿ðò õ¿ðýõ


¯íýí øàøíûã áàðèã÷ äýýäñ¿¿ä áóñ îðíîî çàëàð÷


¯çòýë òîéíû ä¿ðòýé áîëîâ÷ ãýðòíèé çàí òºëºâòºíã¿¿ä îëøèðñíîîð


×àäàã÷èéí øàøèí íýðèéí òºäèé áîëîõ õýìýýí


Ç¿éë á¿ðýýð ñîíññîí áîëîâ÷ õààÿà íýãýíòýý


Ç¿éðëýøã¿é òºãñ øàãøààáàäòàí íü ¿ëýìæ öººð÷


×àíàãøèä á¿òýýë äîð õè÷ýýã÷èä íü ºäðèéí îä àäèë áîëæ


×àäàã÷èéí øàøèí ìºõºñòºõ¿éä àìüòàä õýðöãèé äîãøèí áîëñíîîð


Òýíñýëã¿é äýýäèéí íîìûã íîìëîâ÷ ñîíñîõ ñýòãýõ íü öººðºõ


Òèéìýýñ á¿òýýë äîð ãàíöààð õè÷ýýâýýñ ñàéí


Òîíèëîõûã õ¿ñýã÷äýä îëíû㠺㿿ëýõ õýðýã þóí


Àìü ýíý íü ìºíõ áóñ, óóëíààñ óñàí àäèë


Áèå ýíý íü ìºíõ áóñ, íàìàð öàãèéí ¿¿ëýí ë¿ãýý àäèë


Õàíèëàõ íºõºð íü çàõ çýýëèéí íàéìàà÷èí àäèë


Òºãñ ýäëýë, öîã ó÷ðàë íü ç¿¿äíèé õààí òºð ìýò


Òýð á¿õýí ìºíõ áóñ, øèì þó ÷¿ã¿é äîð äóðüäààä


Àãëàãèéã ø¿òýí, á¿òýýë äîð õè÷ýýí ¿éëäýæ


Òºãñ ÷ºëºº ó÷ðàëûã îëîõûí õýðýã äîð çîõèî


Òýð ìýò òîíèëîõûã õ¿ñýã÷ îюóí òºãñ í¿ã¿¿ä


Òýðñ ñîãòóóðóóëàã÷ àðõèíû ãýìèéã óõààðàí ¿éëäýýä


Õàðèí óðüä óóñàíäàà ãýìøèõ ñýòãýëèéã õ¿÷òýé òºð¿¿ëýí


Õîéøèä ¿ë óóõûí òàíãàðàãèéã õ¿÷òýé


Õóâü ñàéò ÷ºëºº ó÷ðàëûí õýðãèéã òºãñ ¿éëäýýðýé


Õàìãààñ áèëã¿¿í òºãñ í¿ã¿¿ä ýý…


Õýìýýõ ¿¿íèéã ×àäàã÷èéí ýðõýò áóðõàí áýýð íºõºä äîð öààçëàí õîðüñîí ìýò Ïàäàìáà ýðäýíý áýýð ÷ ºíººäºð ºнöºã òºäèé áè÷ëýý.


¯¿ãýýð áóðõàíû øàøèí ç¿ã á¿õýíä äýëãýðõ áîëòóãàé.


“¯õëèéí öàëìààñ ÷ºëººëºãäºõ ýðòíèé óâäèñóóä” Áóðõàí÷ ëàì Ã.Ï¿ðýâáàò.2010 íîìíîîñ àâàâ.